แซะ
  ชื่อสามัญภาษาไทยแซะ
  ชื่อสามัญภาษาอังกฤษCatecher tree
  ชื่อวิทยาศาสตร์Callerya atropurpurea (Wall.) A.M. Schot
  ชื่อวงศ์Leguminosae
  ชื่อท้องถิ่นแซะ ยือนือแระ (มลายู)
 
 
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

     แซะเป็นไม้ต้นขนาดใหญ่ สูง 15-20 ม. ขนาดทรงพุ่ม 10 – 15 ม. ผลัดใบระยะสั้น ทรงพุ่มค่อนข้างกลม ลำต้นมักแตกกิ่งต่ำ เปลือกต้นสีน้ำตาล แตกเป็นร่องและหลุดล่อนเป็นแผ่นบาง ๆ

    ใบประกอบแบบขนนก ปลายคี่ เรียงสลับ แกนกลางใบประกอบยาว 20-30 ซม. ใบย่อย 3-5 คู่ เรียงตรงข้ามหรือเยื้องกันเล็กน้อย รูปขอบขนานแกมรูปใบหอก กว้าง 3-4 ซม. ยาว 8-18 ซม. ปลายใบเรียว แคบเป็นติ่งแหลม โคนใบเบี้ยว ขอบใบเรียบเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบ ค่อนข้างหนาแต่เหนียว สีเขียวเข้มเป็นมัน

    ดอกสีม่วงเข้ม หรือม่วงอมแดง มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนงที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่งและปลายกิ่ง ช่อดอกตั้งยาว 15-30 ซม. ดอกย่อยรูปดอกถั่ว กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง ขอบหยักซี่ฟันตื้นๆ 5 จัก มีขนสั้น ๆ กลีบดอก 5 กลีบ เกสรเพศผู้ 10 อัน ออกดอกเดือน ก.พ.-พ.ค.

    ผลแห้งแตกสองตะเข็บ เป็นฝักพอง เปลือกหนา สีเขียวสด รูปรีถึงรูปขอบขนาน คอดระหว่างเมล็ดโคนเรียวปลายงอเป็นจะงอย เมื่อสุกสีเหลืองอมน้ำตาล กว้าง 5-7 ซม. ยาว 8-15 ซม. เมล็ดรูปเมล็ดถั่ว สีน้ำตาลเข้มเป็นมันขนาดใหญ่ 1-3 เมล็ดต่อฝัก ติดผลเดือนมี.ค.-มิ.ย. ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณทั่วไป

  • ยอดอ่อน มีรสมัน ใช้เป็นผักสดจิ้มน้ำพริก หรือกินกับขนมจีน
  • เปลือกต้น ใช้ย้อมผ้าฝ้าย (ให้สีแดง) ผลใช้เป็นอาหารสัตว์

 
 
วิธีใช้โดยทั่วไป

  • ส่วนที่ใช้เป็นอาหาร ยอด ดอกตูม ใช้เป็นอาหารประเภท
  • ยอดใช้เป็นผักเหนาะกินสด
  • ดอกตูมลวกจิ้มน้ำพริก

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

  1. https://www.tungsong.com/NakhonSri/vegetable/group_1/1_11.html
  2. https://www.kasettambon.com/แซะ/ วัลลิ์รุกขบุปผชาติ ตามรอยพระบาทบรมราชกุมารี โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย