บอระเพ็ด
  ชื่อสามัญภาษาไทยบอระเพ็ด
  ชื่อสามัญภาษาอังกฤษHeart leaved moonseed
  ชื่อวิทยาศาสตร์Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook.f. & Thomson
  ชื่อพ้องTinospora tuberculata Miers, Tinospora rumphii Boerl.
  ชื่อวงศ์Menispermaceae
  ชื่อท้องถิ่นเจตมูลหนาม (หนองคาย), ตัวเจตมูลยานหรือเถาหัวดำ (สระบุรี), หางหนู (อุบลราชธานี), จุ่งจิงหรือเครือเขาฮอ (ภาคเหนือ)
 
 
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

บอระเพ็ดเป็นไม้เถาเลื้อยพาดพันต้นไม้อื่น เถากลมมีขนาดใหญ่เป็นปุ่มปม สีเทาอมดำ มีรสขม เปลือกลอกออกได้ 

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ รูปหัวใจ ขอบใบเรียบ แผ่นใบเรียบ สีเขียว ก้านใบยาว 8-10 ซม. 

ดอก ออกตามซอกใบ ดอกแยกเพศอยู่คนละช่อ ดอกสีเขียวอมเหลือง มีขนาดเล็กมาก 

ผล รูปทรงค่อนข้างกลม สีเหลืองหรือสีแดง ส่วนที่ใช้ : ราก ต้น ใบ ดอก ผล ส่วนทั้ง 5 เถาสด

สรรพคุณทั่วไป

ราก 
  • แก้ไข้เหนือ ไข้สันนิบาต แก้ไข้พิษ ไข้จับสั่น 
  • ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ 
  • เจริญอาหาร
ต้น
  • แก้ไข้ แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้เหนือ 
  • บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ 
  • แก้อาการแทรกซ้อน ขณะที่เป็นไข้ทรพิษ 
  • แก้ไข้เพื่อโลหิต แก้เลือดพิการ 
  • แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้สะอึก แก้พิษฝีดาษ 
  • เป็นยาขมเจริญอาหาร 
  • เป็นยาอายุวัฒนะ 
ใบ 
  • แก้ไข้ แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้จับสั่น 
  • ขับพยาธิ แก้ปวดฝี 
  • บำรุงธาตุ 
  • ยาลดความร้อน 
  • ทำให้ผิวพรรณผ่องใส หน้าตาสดชื่น 
  • รักษาโรคผิวหนัง ผดผื่นคันตามร่างกาย 
  • ช่วยให้เสียงไพเราะ 
  • แก้โลหิตคั่งในสมอง 
  • เป็นยาอายุวัฒนะ ดอก 
  • ฆ่าพยาธิในท้อง ในฟัน ในหู 
ผล 
  • แก้เสมหะเป็นพิษ 
  • แก้ไข้พิษ 
ส่วนทั้ง 5 บำบัดรักษาโรค ดังนี้
  • เป็นยาอายุวัฒนะ 
  • แก้ปวดเมื่อย 
  • แก้ไข้ปวดศีรษะ 
  • รักษาฟัน 
  • รักษาโรคริดสีดวงทวาร 
  • ช่วยให้เจริญอาหาร 
  • แก้ฝีมดลูก ฝีมุตกิต 
  • แก้ร้อนใน 
  • รักษาโรคเบาหวาน 
  • ลดความร้อน 
  • แก้ดีพิการ 
  • แก้เสมหะ 
  • เลือดลม 
  • แก้ไข้จับสั่น

 
 
วิธีใช้โดยทั่วไป

ใช้เป็นยารักษาอาการดังนี้ 
อาการไข้ ลดความร้อน 
  • ใช้เถาแก่สด หรือต้นสด ครั้งละ 2 คืบครึ่ง (30-40 กรัม) ตำคั้นเอาน้ำดื่ม หรือต้มกับน้ำโดยใช้ น้ำ 3 ส่วน ต้มเคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน ดื่มวันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้า-เย็น หรือเวลามีอาการ 
  • หรือใช้เถาสด ดองเหล้า ความแรง 1 ใน 10 รับประทานครั้งละ 1 ช้อนชา ของยาที่เตรียมแล้ว เป็นยาขมช่วยเจริญอาหาร เมื่อมีอาการเบื่ออาหาร โดยใช่ขนาดและวิธีการเช่นเดียวกับใช้แก้ไข้

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

  1. วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
  2. www.rspg.or.th 
  3. https://www.disthai.com/16913475/บอระเพ็ด