สวนป่าสมุนไพรวัดปลักไม้ลาย

แมงลัก

ชื่อสามัญภาษาไทย	แมงลัก
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ	Hoary basil, Hairy basil, American basil, Lemon basil, Thai Lemon Basil.
ชื่อวิทยาศาสตร์	Ocimum basilicum L. f.var. citratum Back
ชื่อพ้อง	Ocimum africanum Lour. , Ocimum citriodorum,Ocimum americanum var. pilosum (Willd.) A.J.Paton, Ocimum citratum Rumph., Ocimum minimum sensu Burm.f.
ชื่อวงศ์	Labiatae
ชื่อท้องถิ่น	ก้อมก้อขาว (ภาคเหนือ),อีตู่(ภาคอีสาน),มังลัก(ภาคกลาง),ผักอีตู่(ลาว),Ci Rohae Chi Kra Chi (กัมพูชา) , Cein Thue , Cay Hal-Khong (เวียดนาม)


ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
แมงลักจัดเป็นไม้ล้มลุกชนิดพืชปีเดียวหรือหลายปีขนาดเล็ก สูง 10-30 ซม. มีกลิ่นหอม ลำต้น กลมเป็นสี่เหลี่ยม ขนสั้น นุ่ม มีขนกางและหันลงยาวที่ข้อ ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงตรงข้าม รูปรีรูปใบหอก รูปในหอกแกมรูปไข่ หรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่ กว้าง 0.5-2 ซม.ยาว 0.5 -3.5 ซม.ปลายใบแหลม โคนใบรูปลิ่ม หรือรูปมนขอบใบเรียบ หรือจักฟันเลื่อยแคบบ้าง มีต่อมแทรกขน ผิวด้านบนเกลี้ยง ผิวด้านล่างมีขนนุ่ม หรือมีขนทั้งสองด้าน มีขนยาวที่เส้นกลางใบ และเส้นแขนงใบ ก้านใบยาว 0.2-2 ซม. บางมีขนนุ่ม ซึ่งยาวกาง ข่อดอกโปร่งเป็นวงรอบได้ถึง 1 ซม.แกนมีขนนุ่มหนาแน่นหันลง ใบประดับรูปไข่ยาวได้ถึง 0.5 ซม. ปลายใบแหลมถึงเรียวแหลมโคนใบสอบเรียว ขอบใบมีขนยาวห่าง มีต่อมแทรกขน ก้านดอกย่อยโค้งลง ยาว 0.1-0.25 ซม. สั้นกว่าวงกลีบเลี้ยงที่ติดผล มีขนนุ่มกาง ละเอียดวงกลีบเลี้ยงรูประฆัง ยาว 0.15-0.25 ซม. ระหว่างอยู่ในระยะออกดอกจะยาว 0.4-0.55 ซม.เมื่อติดผล กลีบปากหลังกลม หลอดดอกเป็นครีบขยายออกเล็กน้อยและคงอยู่เป็นติ่งแหลมอ่อนที่ปลาย กลีบปากหน้ามีสองแฉก รูปใบหอกหยักแหลมยาวมากกว่ากลีบปากหลัง หยักแหลมข้างรูปคล้ายสามเหลี่ยมกว้าง ปลายแหลม ขนาดเกือบเท่ากับกลีบปากหลัง คอหลอดดอกเป็นหลอด ดอกมีหรือไม่มีต่อมด้านนอก มีวงแหวนของขนอุยหนาแน่นที่คอหลอดดอกและโคนกลีบเกลี้ยงด้านใน วงกลีบดอกสีขาวหรือสีม่วงอ่อนยาว 0.4-0.55 ซม.แฉกเกลี้ยง มีขนอุยด้านหลังหลอดดอก มีหรือไม่มีต่อมด้านนอก กลีบปากหน้ามีสองแฉก รูปของขนานกลาง กลีบและรูปขอบขนานแกม รูปไข่กลับที่ขอบกลีบหลังรูปเรือ รูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่ที่ผิวด้านนอก หลอดดอกตรงและเกลี้ยงทั้งสองด้าน เกสรเพศผู้ ด้านหลังเกลี้ยงถึงเกือบโคน กลุ่มผลเปลือกแข็ง เมล็ดเดียวสีดำ รูปขอบขนานแคบ ยาว 0.1-0.15 ซม. มีปุ่มเล็กน้อย มีเมือกเมื่อเปียก
สรรพคุณทั่วไป
ช่วยขับลม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้ลมตานซาง แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อในเด็ก ช่วยสมานแผล ล้างแผลทุกชนิด แก้จุดเสียด ขับลมในลำไส้ แก้พิษ ตานซาง แก้ไอ แก้หวัด แก้หลอดลมอักเสบ แก้โรคผิวหนัง ช่วยขับเสมหะ แก้กลากแก้เกลื้อน แก้ลม วิงเวียน แก้ไอเรื้อรัง แก้ปวดท้อง รักษาโรคเกลื้อนน้ำนม แก้อาการเกร็งของหลอดลมช่วยย่อย แก้สะอึก ใช้บดเอาน้ำหยอดหูแก้ปวด แก้หูตึง ช่วยทำให้ประจำเดือนเป็นปกติ แก้อาเจียน ช่วยบรรเทาอาการปวดฟัน


วิธีใช้โดยทั่วไป
รับประทานครั้งละ 1-2 ช้อนชา แช่น้ำให้พอง แล้วดื่มก่อนนอน จะช่วยทำให้ระบาย เป็นยาถ่าย
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_05_8.htm พร้อมจิต ศรลัมพ์ รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล วงศ์สถิต ฉั่วกุล และคณะ สมุนไพรไทย ใน:พร้อมจิต ศรลัมพ์ รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล วงศ์สถิต ฉั่วกุล และคณะ บรรณาธิการ สารานุกรมสมุนไพร เล่ม 1 กรุงเทพมหานคร.อมรินทร์พริ้นติ้งแอนท์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน).2543.220 หน้า วงศ์สถิต ฉั่วกุล.แมงลักและแมงกะแซง.จุลสารข้อมูลสมุนไพร.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ปีที่ 25 ฉบับที่1.ตุลาคม 2550.หน้า18-20 แมงลัก ,ฐานข้อมูลสมุนไพรที่ใช้ในงานสาธารณสุขมูลฐาน.สำนักงานข้อมูลคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล นันทวัน บุณยะประภัศร อรนุข โชคชัยเจริญพร บรรณาธิการ.สมุนไพรไม้พื้นบ้าน.กรุงเทพ:ประชาชน จำกัด .2524:823 หน้า. แมงลัก,ฐานข้อมูลสมุนไพรที่มีการใช้ในผู้ติดเชื้อเอดส์.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล. รศ.ดร.สุธาทิพย ภมรประวัติ.แมงลัก คอลัมน์บทความพิเศษ.นิตยสารหมอชาวบ้าน เล่มที่ 357.มกราคม2552 แมงลัก/ใบแมงลัก(Hairy Basil) สรรพคุณและการปลูกแมงลัก.พืชเกษตรดอทคอม(ออนไลน์).เข้าถึงได้จาก http://www.puechkaset.com แมงลัก.กลุ่มยาถ่าย.สรรพคุณสมุนไพร 200 ชนิด โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็กพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี(ออนไลน์)เข้าถึงได้จาก http://www.rspg.or.th/plant_data/herbs_05_8.htm ชยันต์ พิเชียรสุนทร แม้นมาส ชวลิต วิเชียร จีรวงส์.คำอธิบายตำราพระโอสถพระนารายณ์.กรุงเทพ:อมรินทร์พริ้นติ้งเอนท์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน).2544:777หน้า บวร เอี่ยมสมบูรณ์. ดงไม้. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์รุ่งเรืองธรรม, 2518.