ผักหวานป่า
  ชื่อสามัญภาษาไทยผักหวานป่า
  ชื่อสามัญภาษาอังกฤษPak-wan Tree
  ชื่อวิทยาศาสตร์Melientha suavis Pierre
  ชื่อวงศ์Opiliaceae
  ชื่อท้องถิ่นส่วนประเทศลาวจะเรียกว่า “Hvaan” กัมพูชาเรียกว่า “Daam prec” เวียดนามเรียกว่า “Rau” มาเลเซียเรียกว่า “Tangal” และประเทศฟิลิปปินส์เรียกว่า”Malatado”
 
 
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ผักหวานป่า เป็นไม้พุ่มยืนต้นขนาดกลาง มีลำต้นสูงประมาณ 5-10 เมตร หรือโตเต็มที่อาจสูงได้มากถึง15 เมตร แต่ที่พบทั่วไปในแปลงปลูกจะเป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก เพราะมีการตัดยอด และตัดแต่งกิ่ง โดยลำต้นเป็นไม้เนื้อแข็ง ลำต้นแตกกิ่งมาก เปลือกลำต้นมีสีน้ำตาลอมเทา ผิวลำต้นขรุขระ 

ใบ ผักหวานป่าเป็นพืชใบเลี้ยงคู่ แตกใบออกเป็นใบเดี่ยวๆ เรียงสลับกันบริเวณปลายกิ่ง มีก้านใบสั้น ใบมีรูปไข่ค่อนข้างรี โคนใบสอบ ปลายใยแหลม แผ่นใบ และขอบใบเรียบ ใบอ่อนหรือยอดอ่อนมีสีเขียวอ่อน ใบแก่มีสีเขียวเข้ม และเป็นมัน แผ่นใบบาง ค่อนข้างกรอบ ขนาดใบกว้างประมาณ 2.5-5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 5-12 เซนติเมตร 

ดอก ดอกผักหวานป่าออกดอกเป็นช่อบริเวณกิ่ง และลำต้น ก้านช่อดอกยาวประมาณ 15-20 เซนติเมตร ช่อดอกประกอบด้วยดอกย่อยขนาดเล็กจำนวนมาก ดอกย่อยมีลักษณะทรงกลม สีเขียวอ่อน ประกอบด้วยดอกตัวผู้ที่ไม่มีก้านดอก 3-5 ดอก ส่วนดอกตัวเมียมีก้านดอกยาวประมาณ 3-8 มิลลิเมตร มักพบเป็นดอกเดี่ยว หรืออาจพบเป็นกลุ่ม 3-5 ดอก ผล และเมล็ด 

ผลของผักหวานป่ามีลักษณะกลมเกือบเป็นรูปไข่ ขนาดผล 1.5-2 เซนติเมตร ยาว 2.2-4 เซนติเมตร เปลือกผลเรียบ และบาง เนื้อผลค่อนข้างหนา และฉ่ำน้ำ ผลอ่อนมีสีเขียว และมีนวลเคลือบ เมื่อสุกมีสีเหลือง และสุกจัดจนร่วงจะมีสีเหลืองเข้ม ภายในมีเมล็ด 1 เมล็ด

สรรพคุณทั่วไป

ผักหวานป่าเป็นอาหารและยาประจำฤดูร้อนที่ช่วยแก้อาการของธาตุไฟได้ตามหลักแพทย์แผนไทย 
  • ใบและรากมีสรรพคุณแก้อาการปวดศีรษะ 
  • รากมีรสเย็น เป็นยาแก้ไข้ สงบพิษไข้ 
  • ส่วนยอดใช้ปรุงเป็นยาเขียวลดไข้ ลดความร้อน 
  • รากเป็นยาเย็น สรรพคุณเป็นยาแก้อาการร้อนในกระหายน้ำ แก้กระสับกระส่าย 
  • รากใช้ต้มกับน้ำรับประทานเป็นยาเย็นแก้พิษร้อนใน 
  • ส่วนยอดมีรสหวานกรอบช่วยแก้อาการร้อนในกระหายน้ำ ระบายความร้อน 
  • ยางใช้กวาดคอเด็ก แก้ลิ้นเป็นฝ้าขาว ช่วยแก้อาการปวดท้อง 
  • รากใช้ต้มกับน้ำรับประทานเป็นยาแก้อาการปวดมดลูกของสตรี 
  • รากใช้ต้มกับน้ำรับประทานเป็นยาแก้น้ำดีพิการ ช่วยแก้ดีพิการ แก้เชื่อมมัว ใช้รักษาแผล ช่วยแก้อาการปวดในข้อ 
  • ใช้แก่นของต้นผักหวาน นำมาต้มกับน้ำรับประทานเป็นยาแก้อาการปวดตามข้อหรือปานดง 
  • ใช้ต้นผักหวานกับต้นนมสาวเป็นยาเพิ่มน้ำนมแม่หลังการคลอดบุตรได้

 
 
แหล่งข้อมูลอ้างอิง

  1. กองโภชนาการ กรมอนามัย. 2541. ตารางแสดงคุณค่าทางโภชนาการของอาหารไทย.
  2. มาโนช วามานนท์. 2538. ผักพื้นบ้าน. 
  3. ทวีศักดิ์ ชัยเรืองยศ. ม.ป.ป. อาชีพเกษตรกรรมทำง่ายรายได้งาม. วารสารออมสิน.