สุพรรณิการ์ (ดอกซ้อน)
  ชื่อสามัญภาษาไทยสุพรรณิการ์ (ดอกซ้อน)
  ชื่อสามัญภาษาอังกฤษYellow silk, Cotton tree, Butter-Cup (Double), Torchwood
  ชื่อที่เกี่ยวข้องฝ้ายคำ
  ชื่อวิทยาศาสตร์Cochlospermum religiosum Alston
  ชื่อวงศ์Bixaceae
  ชื่อท้องถิ่นปาริชาติ
 
 
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้นสุพรรณิการ์ เป็นไม้ต้นขนาดกลาง สูง 8-15 เมตร ขนาดทรงพุ่ม 4-6 เมตร ผลัดใบ ทรงพุ่มค่อนข้างกลม โคนต้นมีขนาดใหญ่ กิ่งก้าน คองด เปลือกต้นสีเทาค่อนข้างเรียบ หรือเป็นปมขนาดเล็กสีน้ำตาลทั่วทั้งลำต้น 

ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับ รูปทรงกลมหรือรูปหัวใจ กว้าง 10-12 เซนติเมตร ยาว 20-22 เซนติเมตร ใบจักเป็นแฉกแหลมลึก 3-5 แฉก ปลายใบแหลม โคนใบหัวใจ ขอบใบเรียบหรือจักเล็กน้อย แผ่นใบค่อนข้างหนา และเหนียว ใบสีเขียวสดเรียบเป็นมัน ก้านใบยาว 10-15 เซนติเมตร 

ดอกสีเหลือสดหรือเหลืองทอง ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนงที่ปลายกิ่ง ช่อดอกตั้งยาว 20-40 เซนติเมตร กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปรี สีเขียว เหลือบม่วง กลีบดอก 5 กลีบ รูปซ้อน ปลายเว้า กลีบค่อนข้างแข็ง เกสรเพศผู้เป็นเส้นฝอยสีเหลือง เส้นผ่านศูนย์กลาง 6-10 เซนติเมตร 

ผลแห้งแตกกลางพู ทรงไข่กลับมีลักษณะเป็นพู 5 พู ปลายผลบุ๋ม กว้าง 6-8 เซนติเมตร ยาว 8-10 เซนติเมตร สีเขียว เมื่อสุกสีน้ำตาล เมล็ดมีปุย สีขาวคล้ายสำลีห่อหุ้ม เมล็ดรูปไต สีน้ำตาลเข้ม หลายเมล็ด ติดผล เดือน ก.พ.-พ.ค. ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดหรือปักชำกิ่ง

สรรพคุณทั่วไป

  • ยาง จากต้นให้ผลิตผลเป็น Karaya gum หรือทางการค้าเรียกว่า Crystalgum เป็นก้อนผลึกสีเหลืองอ่อน หรือน้ำตาลอมชมพู ใช้เป็นยาระบาย เป็นส่วนผสมในน้ำยาเซทผม เป็นยาทาบำรุงผิว ใช้ในอุตสาหกรรมทอผ้าและการพิมพ์ อุตสาหกรรมอาหารกระป๋อง ผสมไอศกรีมทำให้ข้น 
  • เป็นต้นไม้ประจำจังหวัดนครนายก 
  • เนื้อไม้ ต้มกับแป้งเป็นอาหาร 
  • ใบอ่อน ใช้สระผม 
  • ดอกแห้งและใบแห้ง ใช้เป็นยาบำรุงกำลัง

 
 
แหล่งข้อมูลอ้างอิง

  1. https://www.samunpri.com/สุพรรณิการ์/ 
  2. ดร. วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม. พจนานุกรมไม้ดอกไม้ประดับ. พิมพ์ครั้งที่ 4 พ.ศ. 2542 (834) 
  3. Tem Samitinand. Thai Plant Names. Revised Edition 2001. 810 p. (141)