ต้นครอบจักรวาลเป็นพรรณไม้พุ่ม ลำต้นสูงไม่เกิน 5 ฟุต

ใบจะกลมและกว้างประมาณ 7 เซนติเมตร ตัวใบจะมีขนสีขาวเล็ก ๆ ปกคลุม ลักษณะใบค่อนข้างหนา

ส่วนดอกเป็นดอกสีเหลือง ขนาดประมาณ 2-3 เซนติเมตร

ผลต้นครอบจักรวาลจะมีลักษณะกลมเป็นกลีบ ๆ คล้ายฟันสีที่ใช้สีข้าว แต่ลักษณะผลจะเป็นทรงตูม ไม่บานอ้าเหมือนพืชชนิดอื่น

*ทั้งต้น

รสชุ่ม ใช้แก้ร้อน ชื้น ฟอกเลือด แก้ท้องร่วง หูอื้อ หูหนวก แผลบวมเป็นหนอง โรคเรื้อน ปัสสาวะขัด ปัสสาวะเจ็บ ปัสสาวะขุ่น คางทูม ขับลม บำรุงโลหิต ดับพิษร้อนในร่างกาย โดยตัดทั้งต้น ล้างให้สะอาด ตากจนแห้ง แล้วนำต้นครอบจักรวาลแห้งประมาณ 30-60 กรัม ต้มกับน้ำดื่ม หรือตุ๋นกับเนื้อไก่รับประทาน ส่วนใช้ภายนอกให้นำต้นครอบจักรวาลแห้งมาตำแล้วพอกตามร่างกาย

* ใบ

นำใบสดมาตำให้ละเอียด แล้วบ่มฝีให้แตกเร็ว

นำใบมาต้มกับน้ำ ใช้อมบ้วนปาก แก้ปวดฟันและแก้เหงือกอักเสบ

* ราก

ส่วนรากเป็นส่วนที่ถูกนำมาใช้ประโยชน์ทางตำรับยามากที่สุด โดยตำรับยาที่ว่า มีดังนี้

- แก้ริดสีดวงทวาร

ใช้รากต้นครอบจักรวาล 150 กรัม ต้มกับน้ำแล้วเคี่ยวจนได้น้ำข้น ๆ ดื่มประมาณ 1 ถ้วยชา ส่วนที่เหลือเอาตั้งอุ่นแล้วรมไอร้อนที่ก้น ใช้รมวันละ 5-6 ครั้ง จากนั้นล้างแผลด้วยน้ำอุ่นอีกรอบ

- บำรุงกำลัง

ใช้รากแห้ง 60 กรัม ต้มกับขาหมู 2 ขา ผสมกับเหล้าเหลือง 60 กรัม เคี่ยวเป็นยาบำรุงร่างกาย

    - แก้แผลอักเสบ

ใช้รากแห้ง 30 กรัม ผสมน้ำและเหล้าอย่างละเท่า ๆ กัน ตุ๋นรับประทาน ตำรับนี้จะช่วยรักษาแผลอักเสบที่ทำให้กล้ามเนื้อลีบ

- แก้คอตีบ

ใช้รากสดของต้นครอบจักรวาล 30 กรัม ต้มกับน้ำดื่ม

- แก้หูชั้นกลางอักเสบเรื้อรัง

ใช้รากแห้ง 15-30 กรัม ข้าวเหนียว 1 ถ้วย หรือเนื้อหมูไม่ติดมัน หรือเต้าหู้ก็ได้ นำส่วนผสมทั้งหมดมาต้มน้ำรับประทาน

- แก้รากฟันเน่าเป็นหนอง

ใช้รากแห้ง 15 กรัม ต้มกับน้ำสะอาดผสมน้ำตาลแดงพอสมควร หรือใช้รากแห้งแช่น้ำส้มสายชู 1 ชั่วโมง แล้วเอาผ้าห่ออมไว้ในปากบ่อย ๆ

- แก้เป็นลม แก้ระดูขาวในสตรี

ใช้รากแห้ง 30 กรัม ต้มกับน้ำดื่มเป็นยา

* เมล็ด

- แก้บิดมูกเลือด

ใช้เมล็ดคั่วให้เกรียม จากนั้นบดเป็นผง รับประทานพร้อมน้ำผึ้ง ครั้งละ 3.2 กรัม วันละ 3 ครั้งก่อนอาหาร

- แก้ฝีฝักบัว

ใช้เมล็ด 1 ช่อ บดเป็นผงชงน้ำสุกอุ่น ๆ รับประทานแล้วเอาใบสดตำผสมกับน้ำผึ้ง หรือน้ำตาลทรายแดง พอกที่แผล