หนามกระสุน
  ชื่อสามัญภาษาไทยหนามกระสุน
  ชื่อสามัญภาษาอังกฤษGround burnut, Small caltrops, Bullhead, Devil s eyelashes
  ชื่อที่เกี่ยวข้องกาบินหนี (ชื่อเรียกในตำรับยา)
  ชื่อวิทยาศาสตร์Tribulus cistoides Linn.
  ชื่อวงศ์Zygophyllaceae
  ชื่อท้องถิ่นกาบินหนี (ชื่อเรียกในตำรับยา), โคกกระสุน (ภาคกลาง), หนามดิน (ตาก), ไปจี๋ลี่, ซือจี๋ลี่ (จีน)
 
 
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

หนามกระสุนจัดเป็นไม้เถาล้มลุกเลื้อยคลุมดิน มักแตกกิ่งกันไปโดยรอบ ส่วนของปลายยอดจะชูตั้งขึ้น ตามลำต้นมีขนขึ้นปกคลุมโดยแต่ละต้นสามารถยามได้ถึง 150 เซนติเมตร 

ใบเป็นใบประกอบแบบขนนกชั้นเดี่ยว ออกเรียงตรงกันข้ามเป็นคู่ มีใบย่อย ซึ่งมีขนาดประมาณ 2.5x6.5ซม. ปลายใบแหลมมน ขอบใบเรียบ และมีขนปกคลุมทั้งสองด้าน 

ดอกออกเป็นดอกเดี่ยว สีเหลืองมีกลีบดอก 5 กลีบ เป็นรูปไข่กลับ กว้าง 3-5 มิลลิเมตร ยาว 4-8 มิลลิเมตร โดยดอกจะออกตามซอกใบหรือตามข้อของลำต้น 

ผลเป็นรูปแบบกลมแบบแห้งแล้วแตก โดยซีกผลเป็นแบบผลผักชี กว้าง 2-3 มิลลิเมตร ยาว 4-5 มิลลิเมตร แบ่งได้เป็น 5 ซีก ส่วนเปลือกผลหนาและแข็งเป็นหนามแหลม ที่เรียงเป็น 2 คู่ เนื้อแข็งซึ่ง ใน 1พูจะมี 2 - 5เมล็ด

สรรพคุณทั่วไป

  • ช่วยขับปัสสาวะ
  • แก้นิ่ว
  • แก้กษัย
  • แก้หนองใน
  • ขับระดูขาว
  • แก้ไตพิการ
  • แก้ปัสสาวะพิการ
  • แก้หน้ามืด
  • แก้วิงเวียน
  • ช่วยบำรุงตับ
  • ช่วยบำรุงไต
  • ช่วยบำรุงสายตา
  • ช่วยบำรุงกระดูก
  • ช่วยลดความดันโลหิต
  • แก้อาการปวดทางเดินปัสสาวะ 
  • ช่วยป้องกันการชัก
  • ช่วยบำรุงอสุจิในเพศชาย
  • แก้โรคในระบบทางเดินปัสสาวะ
  • ช่วยเสริมสมรรถภาพทางเพศ
  • ช่วยเพิ่มฮอร์โมนเพศชาย
  • ใช้กระตุ้นการสร้างมวลกล้ามเนื้อเพื่อเพิ่มความแข็งแกร่งให้กับนักกีฬา

 
 
วิธีใช้โดยทั่วไป

  • ใช้ขับปัสสาวะ แก้หนองใน ขับระดูขาว แก้ไตพิการ แก้ปัสสาวะพิการ แก้นิ่ว บำรุงกำลัง เพิ่มความกำหนัด เพิ่มสมรรถภาพทางเพศ โดยใช้หรือใช้ทั้งต้น ต้มน้ำดื่ม ราก เมล็ด บดเป็นผง ชงกับน้ำร้อน ก็ได้ 
  • แก้ไตพิการ แก้นิ่ว แก้กระษัย แก้หน้ามืด วิงเวียน โดยใช้ต้นโคกกระสุน 1 กำมือ ต้มดื่มวันละ 3 เวลา 
  • แก้ปวดฟัน ใช้รากนำมาฝนผสมกับน้ำนิดหน่อย แล้วจึงนำมาถูกับฟันซี่ที่ปวด 
  • บำรุงตับ ไต กระดูก และสายตา ใช้ผลแห้ง จำนวน 1 กำมือ นำมาต้มกับน้ำ 3 แก้ว แล้วเคี่ยวให้เหลือ 1 แก้ว นำมาดื่มครึ่งแก้ว วันละ 2 ครั้ง 
  • กระตุ้นกำหนัด บำรุงน้ำอสุจิ โดยใช้เมล็ดแห้งบดให้เป็นผง ใช้กินกับน้ำผึ้ง วันละ 2 ครั้ง ครั้งละประมาณ 1 ช้อนชา 
  • ลดความดันโลหิต ใช้ผลหนามกระสุน 15 กรัม ชุมเห็ดเทศ 30 กรัม และชะเอม 6 กรัม เก๊กฮวย 20 กรัม นำมาต้มกับน้ำดื่ม ส่วนสารสกัดหนามกระสุน 45% ที่มีในต่างประเทศได้ระบุขนาดการใช้คือ 200 – 450 มิลลิกรัมต่อวัน

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

  1. ผศ.ดร.วีณา  พุกูลการ.หนามกระสุนสมุนไพรกับภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร.คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
  2. พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ.  “โคกกระสุน”.  หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ.  หน้า 105.
  3. ส่วนพฤกษศาสตร์ป่าไม้.  ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2544.  ส่วนพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิชาการป่าไม้ กรมป่าไม้ พิมพ์ครั้งที่ 2ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม.  พิมพ์ที่ บริษัทประชาชน จำกัด.  2544.
  4. วงศ์สถิต ฉั่วกุล พร้อมจิต ศรลัมพ์ รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล.และคณะ.สมุนไพรพื้นบ้าน.ในวงศ์สถิต ฉั่วกุล พร้อมจิต ศรลัมพ์ รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล และวิชิต เปานิล บรรณาธิกา,สยามไภษัชยพฤก์ ภูมิปัญญาของชาติ.กรุงเทพมหานคร อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พันลิซซิ่ง จำกัด(มหาชน) 2538 272 หน้า
  5. ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์.  “โคกกระสุน Kok Kra Sun”. หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1.  หน้า 85.
  6. ฤทธิ์ปรับปรุงสมรรถภาพทางเพศชายของต้นหนามกระสุน.ข่าวความเคลื่อนไหวสมุนไพร.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร.คณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.
  7. (วิทยา บุญวรพัฒน์).  “โคกกระสุน”.  หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย.  หน้า 166.