ส้มจี๊ด
  ชื่อสามัญภาษาไทยส้มจี๊ด
  ชื่อสามัญภาษาอังกฤษKumquats, Cumquats
  ชื่อที่เกี่ยวข้องส้มกิมจ๊อ
  ชื่อวิทยาศาสตร์Citrus japonica Thunb.
  ชื่อพ้องCitrus madurensis Lour., Citrus microcarpa Bunge
  ชื่อวงศ์Rutaceae
  ชื่อท้องถิ่นก่ำควิด (จีนกวางตุ้ง)
 
 
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้นส้มจี๊ด จัดเป็นไม้พุ่ม มีความสูงของต้นประมาณ 1.5-3 เมตร ตามกิ่งมีหนามแหลมคม ยาวประมาณ 1-3 เซนติเมตร ขึ้นได้ทั่วไป มีเขตการกระจายพันธุ์ในเอเชียตะวันตก 

ใบเป็นใบประกอบชนิดแบบลดรูปที่มีใบย่อยใบเดียว ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ ปลายใบแหลม โคนใบแหลม มีขนาดกว้างประมาณ 2-4 เซนติเมตร และยาวประมาณ 4-7 เซนติเมตร แผ่นใบหนาเนียน ผิวใบเป็นมันสีเขียว มีหูใบขนาดเล็ก 

ออกดอกเป็นดอกเดี่ยว แต่มักออกรวมกันเป็นกลุ่ม ๆ ดอกเป็นสีขาวมีกลิ่นหอมแรง ออกตามซอกใบและปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงเป็นรูปถ้วย ปลายแยกเป็น 5 แฉก กลีบดอกมี 5 กลีบ ร่วงได้ง่าย เมื่อดอกบานจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5-2.5 เซนติเมตร ดอกมีเกสรเพศผู้จำนวนมาก 

ผลมีลักษณะเหมือนผลส้มทั่วไป แต่จะมีขนาดเล็ก ส้มชนิดนี้เป็นส้มที่กินเปลือกผล ผลมีขนาดเล็กมีทั้งกลมและรี มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5-3 เซนติเมตร ผิวผลบางเป็นสีเขียวและมีกลิ่นหอม เมื่อสุกจะเปลี่ยนเป็นสีส้ม เนื้อในผลมีรสเปรี้ยวจัด ภายในผลมีเมล็ดประมาณ 1-3 เมล็ด

สรรพคุณทั่วไป

  • ผลส้มจี๊ดมีวิตามินสูง น้ำส้มคั้นใช้ผสมกับเกลือเล็กน้อยใช้จิบกินแก้อาการไอ 
  • น้ำในผลนำมาผสมกับเกลือเล็กน้อย ใช้กินเป็นยาขับเสมหะ 
  • ผลใช้ดองกับเกลือและทำให้แห้ง ใช้อมแก้อาการเจ็บคอ 
  • ช่วยแก้เสียงแหบ 
  • ช่วยแก้ภูมิแพ้ที่สำแดงอาการทางลำคอ 
  • ปอดเป็นอวัยวะที่ดูดซับอารมณ์ ความเศร้าเสียใจ ผู้ที่มีเรื่องเสียใจ ร้องไห้เสมอ นานเข้าจะสูญเสียพลังปอด ทำให้ปอดชื้น มีเสมหะมาก เป็นหวัดหายยาก ชาส้มจี๊ดจะช่วยรักษาได้ 
  • ตามสรรพคุณยาจีน ผลส้มจี๊ดมีพลังเย็น รสเปรี้ยวอมหวาน มีสรรพคุณช่วยหล่อลื่นปอด 
  • เปลือกผลดิบใช้รับประทานสด ๆ จะช่วยขับลม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ส่วนชาส้มจี๊ดมีสรรพคุณแก้อาการท้องอืด มีลมในท้อง ลมตีขึ้นเบื้องบนซึ่งทำให้คลื่นไส้อาเจียน 
  • ช่วยในการย่อยอาหาร

 
 
วิธีใช้โดยทั่วไป

  • เปลือกผลดิบใช้รับประทานสด ๆ จะช่วยขับลม

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

  1. พรรณไม้ในประเทศ. “ส้มจี๊ด”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.vegetation.thmy.com. [21 ต.ค. 2014]. 
  2. หนังสือผลไม้ 111 ชนิด : คุณค่าอาหารและการกิน (นิดดา หงส์วิวัฒน์ และทวีทอง หงส์วิวัฒน์). “ส้มกิมจ๊อ”. โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นนทบุรี. “ชาส้มจี๊ด (น้ำกิมกิก)”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.skn.ac.th/skl/project/49/te/menu.htm. [21 ต.ค. 2014].