สวนป่าสมุนไพรวัดปลักไม้ลาย

ว่านชักมดลูก

ชื่อสามัญภาษาไทย	ว่านชักมดลูก
ชื่อวิทยาศาสตร์	Curcuma xanthorrhiza Roxb, Curcuma comosa Roxb
ชื่อวงศ์	Zingiberaceae
ชื่อท้องถิ่น	ว่านหมาวัด(อุบลราชธานี) , ว่านทรหด , ว่านหำหด , ว่านพญาหัวศึก ,ว่านการบูรเลือด


ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
เหง้า/หัวว่านชักมดลูก/ว่านทรหด จัดเป็นพืชล้มลุกปีเดียว อยู่ในกลุ่มของขิง ข่า โดยมีส่วนเหง้าหรือหัวหรือลำต้นแท้อยู่ใต้ดิน เหง้ามีสีส้มอ่อนหรือส้มออกแดง ใบ ใบว่านชักมดลูก/ว่านทรหด มีลักษณะใบเป็นใบเดี่ยว ใบมีลักษณะรียาว ใบมีขนาดกว้างประมาณ 15 – 20 ซม. ยาวประมาณ 40 – 100 ซม. ใบมองเห็นเป็นแถบยาวของเส้นใบอย่างชัดเจน แถบเส้นใบกว้างประมาณ 0.5 – 1 ซม. โดยต้นที่ใบมีเส้นกลางใบเป็นสีม่วงแดง เรียกว่า ต้นว่านชักมดลูกตัวผู้ ส่วนต้นที่ใบมีสีเส้นกลางใบเป็นสีเขียว เรียกว่า ว่านชักมดลูกตัวเมีย ดอก ดอกว่านชักมดลูก/ว่านทรหด มีลักษณะเป็นช่อ ไม่รวมกันเป็นกระจุก แยกออกในทิศที่แตกต่างกันบนก้านดอกประกอบด้วยก้านช่อดอกยาวประมาณ 15 – 20 ซม. มีใบประดับสีชมพูอ่อน กลีบรองดอกสีแดงสด และเมื่อเจริญเต็มที่จะมีสีเหลืองคล้ายดอกขมิ้นชัน
สรรพคุณทั่วไป
รักษาเลือดออกจากมดลูกหลังคลอด รักษามดลูกอักเสบ ช่วยทำให้มดลูกเข้าอู่หรือเข้าที่ มดลูกฟื้นตัวได้เร็วขึ้น แก้ตับอักเสบ แก้ปวดท้อง ช่วยขับน้ำดี รักษาอาการประจำเดือนมาไม่ปกติ แก้ปวดท้องระหว่างมีประจำเดือน ตกขาว ขับน้ำคาวปลา ปัสสาวะกะปริดกะปรอย แก้ธาตุพิการอาหารไม่ย่อย แก้ริดสีดวงทวาร รักษาแผลในกระเพาะอาหาร ช่วยป้องกันมะเร็งชนิดต่างๆ ลดอาการปวดบวมของแผล และต้านการอักเสบของแผล ใช้บดทาแผล หรือน้ำต้มล้างทาแผล แก้เจ็บขา ปวดขา ช่วยกระตุ้นกระบวนการสร้างเซลล์ใหม่ ช่วยต้านอนุมูลอิสระ ทำให้ผิวแลดูสดใส ช่วยลดคอเลสเตอรอล ช่วยในการควบคุมน้ำหนัก แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ


วิธีใช้โดยทั่วไป
นำหัวว่านชักมดลูกมาฝนกับเหล้าดื่ม ปรุงเป็นยาต้ม นำหัวว่านชักมดลูกหั่นเป็นชิ้น นำไปปิ้งหรือย่างไฟให้แห้ง ดองเหล้า 2 – 3 วัน ดื่มวันละ 2 เวลา ก่อนอาหาร ว่านชักมดลูกอบแห้ง 400 MG รับประทานครั้งละ 1 แคปซูล วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร เช้า -กลางวัน - เย็น ยาทำให้มดลูกเข้าอู่ นำว่านชักมดลูกมาฝาน 3 ฝาน 7 ฝาน แล้วแต่ละหัว น้ำประมาณลิตรครึ่ง ต้ม 3 เอา 1 กิน ครั้งละ ? แก้ว วันละ 3 ครั้ง ดื่มไปจนกว่าไม่เจ็บปวด ท้องแฟบ หลังคลอด ควรกินหลังจากที่มีน้ำนมแล้ว ยารักษาอาการตกขาว นำกิ่งและใบของกระบือเจ็ดตัว 1 – 2 กำมือ และว่านชักมดลูก 5 – 7 แว่น ใส่น้ำให้ท่วมยา ต้มเดือดประมาณ 15 นาที ดื่มครั้งละ ? – 1 แก้ว 3 เวลา ก่อนอาหาร ยาแก้ปวดประจำเดือน นำโกศหัวบัว ว่านชักมดลูก ใช้ฝนกับน้ำพอกินหมด ฝนนาน 2 นาที จนได้น้ำยาสีขาวขุ่น กลิ่นหอม รสขม รับประทาน 1 – 2 ครั้ง ก็จะหาย ยาคลอดลูกง่าย นำว่านชักมดลูกฝานเป็นแว่น ( 4 – 5 แว่น ) แช่น้ำอาบ จะทำให้คลอดลูกง่าย ยาแก้มดลูกหย่อน นำข่าหด 2 นิ้วมือ ว่านชักมดลูก 1 ฝาน ต้มดื่มครั้งละ 1 แก้ว เช้า – เย็น หรือใช้ข่าหด 1 – 20 กีบ ว่านชักมดลูก 1 ฝาน ตะไคร้ต้น 1 – 2 กีบ ข่าธรรมดา (แก่) 2 – 3 ท่อน ต้มเข้าด้วยกัน ดื่ม เช้า – เย็น ยาแก้ปวดมดลูก ปวดท้อง แก้แน่นท้อง ปัสสาวะกะปริดกะปรอย ทำงานหนักไม่ได้ ว่านชักมดลูก ฝาน 3 ว่าน ต้มดื่มเฉพาะเวลาปวด ยาสตรีปวดมดลูก นำพริกไทยล่อน 7 เม็ด ดีปลี 7 เม็ด กระเทียม 7 กลีบ ขิง 7 ชิ้น ไพลสด 7 แว่น ว่านชักมดลูก 7 แว่น เอาตัวยารวมกันตำให้ละเอียด นำไปต้ม ดื่มเช้า – เย็น ประมาณ 3 วันก็จะหาย แก้เจ็บขา ปวดขา ฝานว่านชักมดลูก 7 แว่น ย่างไฟจนกรอบ ดองเหล้า 3 คืน กินเช้าก๊ง แลงก๊ง(ค่อยๆ กิน) ยาสตรีหลังคลอด (ต้ม) ที่มีส่วนผสมของต้นว่านชักมดลูก นำยาใส่น้ำพอท่วม ต้มด้วยไฟปานกลาง นานครึ่งชั่วโมง นำเฉพาะส่วนน้ำมารับประทานครั้งละ 250 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร หรือดื่มแทนน้ำ รับประทานติดต่อกัน 1 สัปดาห์หรือจนกว่าน้ำคาวปลาจะหมด แต่ไม่เกิน 15 วัน
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
ว่านหมาว้อ.ฐานข้อมูลสมุนไพร.คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.ออนไลน์.เข้าถึงได้จาก http://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=145 เต็ม สมิตตินันท์ .2544.ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย พิมพ์ครั้งที่ 2 บริษัทประชาชนจำกัด กรุงเทพมหานคร หน้า 810 พีรศักดิ์ วรสุนทโรสถ และคณะ.ทรัพยากรพืชในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ 9:พืชให้คาร์โบไฮเดรที่ไม่ใช่เมล็ด.กทม.สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย.2544.หน้า97-98 รศ.พร้อมจิต ศรสัมพ์ .ว่านชักมดลูก.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล รังว่าน ปากช่อง , 2524.ชุมนุมว่านยาและไม้มงคล.สำนักพิมพ์หอสมุดกลาง.กรุงเทพฯ วุฒิ วุฒิธรรมเวช .2540.เภสัชกรรมไทย: รวมสมุนไพร พิมพ์ครั้งที่ 2 โอ.เอส.พริ้นติ้งเฮ้าส์ กรุงเทพมหานคร หน้า 480 พันชิตร์ มะลิสุวรรณ.2545.สมุนไพรเพื่อสุขภาพ 18 : หน้า 58-67 ใช้ว่านชักมดลูกผิดชนิด เป็นพิษต่อตับและไต.บทความดูแลสุขภาพ.คมชัดลึก.ออนไลน์ เข้าถึงได้จาก. http://www.komchadluek.net/news/deta:l/195439 ว่านชักมดลูกอบแห้ง 400 MG. รายการยานอกบัญชีหลักแห่งชาติ.บัญชีรายการยาสมุนไพรของโรงพยาบาลชลบุรี ยาสตรีหลังคลอด.ประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ เรื่องบัญชียาหลักแห่งชาติ(ฉบับที่ 2)พ.ศ.2555.บัญชียาหลักแห่งชาติ