ขี้เหล็กอเมริกันมีถิ่นกำเนิดในอเมริกาเขตร้อน จัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง มีความสูงของต้นได้ประมาณ 5-10 เมตร ขนาดทรงพุ่มประมาณ 4-6 เมตร ทรงพุ่มแผ่กว้าง เปลือกลำต้นเป็นสีน้ำตาลเข้ม ค่อนข้างเรียบหรือแตกเป็นร่องตื้นตามยาว ส่วนที่ยังอ่อนอยู่จะมีขนอ่อน ๆ ขึ้นปกคลุม ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วน ชอบสภาพอากาศเย็น น้ำปานกลาง และแสงแดดจัด

ใบเป็นใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ ออกเรียงสลับ มีใบย่อยประมาณ 10-15 คู่ แกนกลางใบประกอบยาวประมาณ 25-30 เซนติเมตร ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปวงรี ปลายใบแหลมหรือเป็นติ่งแหลม โคนใบมนหรือเบี้ยว ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1-2 เซนติเมตร และยาวประมาณ 3-7 เซนติเมตร แผ่นใบบางอ่อนเป็นสีเขียวสด หลังใบด้านบนเรียบ ส่วนท้องมีขนละเอียดนาบไปกับแผ่นใบ

ออกดอกเป็นช่อแบบแยกแขนงขนาดใหญ่ที่ปลายกิ่ง ช่อดอกตั้งยาวประมาณ 30-40 เซนติเมตร มีดอกย่อยจำนวนมาก ดอกย่อยเป็นรูปดอกหางนกยูง มีประมาณ 6-60 ดอก มีกลีบเลี้ยงสีเขียว 5 กลีบ ส่วนกลีบดอกมี 5 กลีบ เป็นสีเหลืองสด ขนาดไม่เท่ากัน ดอกมีเกสรเพศผู้ 10 อัน เป็นหมัน 3 อัน และดอกมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2.5-4 เซนติเมตร สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี

ผลมีลักษณะฝักรูปขอบขนานแคบหรือรูปทรงกระบอก ฝักมีขนาดกว้างประมาณ 0.8-1.3 เซนติเมตร และยาวประมาณ 15-30 เซนติเมตร ฝักอ่อนเป็นสีเขียวสด เมื่อสุกจะเปลี่ยนสีน้ำตาลเข้ม เมื่อฝักแก่จะแตกออกเป็น 2 ซีกตามตะเข็บ ภายในฝักมีเมล็ดประมาณ 50-70 เมล็ด ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปรีสีน้ำตาล สามารถติดผลได้ตลอดทั้งปี