ตำแยแมว
  ชื่อสามัญภาษาไทยตำแยแมว
  ชื่อสามัญภาษาอังกฤษIndian acalypha, Indian nettle, Indian copperleaf, Tree-seeded mercury
  ชื่อวิทยาศาสตร์Acalypha indica L.
  ชื่อวงศ์Euphorbiaceae
  ชื่อท้องถิ่นหานแมว (ภาคเหนือ), ตำแยตัวผู้ ตำแยป่า หญ้าแมว หญ้ายาแมว (ไทย)
 
 
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้นตำแยแมว จัดเป็นพรรณไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง สูงได้ประมาณ 2 ฟุต แตกกิ่งก้านจากโคนต้น เนื้อภายในอ่อนและไม่แข็งแรง ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำและการแยกต้น ชอบขึ้นตามที่ดินเย็น ๆ พบขึ้นเป็นวัชพืชตามที่รกร้างทั่วไป และตามที่มีอิฐปูนเก่า ๆ ผุ ๆ 

ใบเป็นใบเดี่ยวขนาดเล็ก (ใหญ่กว่าใบพุทราเล็กน้อย) ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปมนรี รูปไข่ หรือรูปกลมโต ปลายใบมนหรือแหลมเล็กน้อย โคนใบสอบ ส่วนขอบใบหยักเล็กน้อย แผ่นใบเป็นสีเขียว ด้านบนมีขนขึ้นปกคลุม 

ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบ รอบ ๆ ลำต้น ส่วนยอดของช่อดอกเป็นดอกเพศเมีย ลักษณะของดอกจะคล้ายกับใบอ่อนที่มีขนาดเล็ก แต่เมื่อบานเต็มที่แล้วใบอ่อนนี้ก็ยังคงติดอยู่และไม่ร่วง มีใบประดับหยักเป็นซี่ฟัน มีขนปกคลุม แต่ละใบประดับจะหุ้มห่อดอก 2-6 ดอก

สรรพคุณทั่วไป

  • ต้นมีสรรพคุณทำให้อาเจียน ใช้เป็นยาช่วยขับเสมหะ ขับเสมหะในโรคหลอดลมอักเสบ เสมหะในโรคหอบหืด ด้วยการใช้ใบสด ๆ นำมาสับเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วนำไปต้มกับน้ำ 4 ถ้วยแก้ว ให้เหลือเพียง 2 ถ้วยแก้ว ใช้ดื่มครั้งละ 1 ถ้วย เช้าและเย็น 
  • ช่วยแก้อาการไอ ใช้เป็นยารักษาโรคหอบหืด ภูมิแพ้ ด้วยการถอนทั้งต้นและราก นำมาต้มกับน้ำดื่มสัก 1 แก้ว ใช้ดื่มเมื่อมีอาการ แก้วเดียวก็หาย หรือจะนำมาโขลกผสมกับน้ำซาวข้าว กรองใส่ผ้าขาวบางให้ได้น้ำข้น ๆ 1 แก้ว แล้วดื่ม ก็มีสรรพคุณดีเช่นกัน 
  • ต้น ราก ใบ หรือทั้งต้นหากนำมารับประทานในปริมาณมากจะทำให้คลื่นเหียนอาเจียน และทำให้ระคายเคืองทางเดินอาหาร 
  • ลำต้นที่อ่อน ๆ ใช้เป็นยาล้างเมือกในท้องหรือทำความสะอาดทางเดินอาหาร ด้วยการนำต้นสดทั้งต้นมาคั้นเอาแต่น้ำ ซึ่งน้ำที่ได้นี้จะใช้เป็น purgative 
  • ต้น ราก และใบมีสรรพคุณเป็นยาถ่าย ยาระบาย 
  • ใบใช้เป็นยาขับพยาธิ ขับพยาธิเส้นด้าย ด้วยการนำใบสดมาทำเป็นอาหาร โดยเฉพาะสำหรับเด็ก ๆ หรือนำมาต้มกิน หรือจะใช้ใบสดนำมาคั้นเอาน้ำผสมกับกระเทียมก็ได้ 
  • ต้นหรือใบนำมาต้มกับน้ำกินเป็นยาถอนพิษเมาเบื่อในทางเดินอาหาร 
  • ใบใช้เป็นยารักษาโรคผิวหนัง ด้วยการใช้ใบสดนำมาตำผสมกับเกลือแกง ใช้ทาบริเวณที่เป็น 
  • ใบแห้งนำมาป่นให้ละเอียดใช้โรยรักษาแผลเนื่องจากนอนมาก 
  • ใบใช้เป็นยาทาแก้โรค rheumatism ได้ 
  • ใบสดนำไปตีหรือฟาดเบา ๆ ตามตัวหรือบริเวณที่ถูกพิษคันจากต้นตำแยตัวเมีย จะช่วยทำให้หายจากอาการคันได้
  • แพทย์แผนไทยบางพื้นที่จะใช้รากตำยาแมวกะเพียงเล็กน้อย นำมาต้มกับน้ำ 3-4 แก้วจนเดือด ใช้ดื่มก่อนอาหารมื้อไหนก็ได้วันละ 1 แก้ว เป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงร่างกายให้แข็งแรง ช่วยกระจายเลือดลม แก้อาการปวดเมื่อย และช่วยทำให้สมรรถภาพทางเพศดีขึ้นอีกด้วย

 
 
วิธีใช้โดยทั่วไป

  • ส่วนใบ นำมาสับเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วนำไปต้มกับน้ำ ใช้รับประทานเพื่อเป็นยาขับเสมหะ ยาระบาย ถ่ายพยาธิ หรือนำมารับประทานเป็นอาหารได้ นอกจากนี้ใบสดยังนำมาบดตำผสมกับเกลือ แล้วใช้ทาผิวหนังเพื่อช่วยบรรเทาอาการของโรคผิวหนังได้ 
  • ส่วนต้น นำมาต้มคั้นน้ำ รับประทานเพื่อช่วยขับเสมหะ เป็นยาระบาย และใช้เป็นยาช่วยล้างเมือกและทำความสะอาดทางเดินอาหารได้ 
  • ส่วนรากนำมาต้มกับน้ำ ดื่มเพื่อเป็นยาระบาย ถ่ายพยาธิ ช่วยบรรเทาอาการของโรคหอบหืด และช่วยบรรเทาอาการปวดท้อง นอกจากนี้ยังสามารถนำมาใช้ดื่มก่อนอาหารวันละแก้ว เพื่อใช้เป็นยาบำรุงร่างกาย ช่วยกระจายเลือด แก้ปวดเมื่อยได้

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

  1. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ตำแยตัวผู้”. หน้า 313-314. สวนพฤกษศาสตร์สายยาไทย. “ตำแยตัวผู้”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.saiyathai.com. [16 ธ.ค. 2014]. 
  2. YAHOO!. “ตำแยแมว มันคืออะไร ?”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : th.answers.yahoo.com. [16 ธ.ค. 2014]. 
  3. ไทยรัฐออนไลน์. (นายเกษตร). “ตำแยแมว คนกินได้”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thairath.co.th. [16 ธ.ค. 2014]. 
  4. จำรัส เซ็นนิล. “โรคหอบหืด-ภูมิแพ้ บำบัดด้วยตำแยแมว”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.jamrat.net. [16 ธ.ค. 2014].